Gần đây, một bài viết lan truyền trên mạng xã hội của tác giả Phạm Chí Thành cho rằng việc sinh thiết có thể khiến khối u phát triển nhanh hơn và lan rộng. Bài viết ví khối u như “nhà tù” và sinh thiết là hành động “đục tường”, khiến “tù nhân” – tức tế bào ung thư – thoát ra ngoài và gây “tổng khởi nghĩa” trong cơ thể. Lối diễn giải này tuy có phần hình ảnh nhưng lại thiếu căn cứ khoa học, dễ khiến người đọc hoang mang, thậm chí lo sợ khi được bác sĩ chỉ định sinh thiết để chẩn đoán ung thư.
Sinh thiết là gì?
Hiện nay, xét nghiệm sinh thiết là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán ung thưĐây là thủ thuật lấy một mẫu mô nhỏ từ vị trí nghi ngờ ung thư để kiểm tra dưới kính hiển vi. Từ đó, bác sĩ có thể xác định:
Có phải là ung thư hay không,
Nếu có thì đang ở giai đoạn nào (stage),
Mức độ ác tính (grade) của tế bào.
Kết quả sinh thiết là cơ sở quan trọng để lập kế hoạch điều trị đúng hướng, đúng thuốc, đúng liệu trình. Đây là phương pháp được sử dụng trên toàn thế giới và đã cứu sống hàng triệu người nhờ chẩn đoán sớm và chính xác.Các dạng xét nghiệm sinh thiết phổ biến hiện nay: Sinh thiết dịch tủy xương (Bone Marrow Biopsy), Sinh thiết cắt mô (Excisional Biopsy); Sinh thiết bằng kim (Needle Biopsy); Sinh thiết hạch chung quanh (Sentinel Node Biopsy). (Nguồn: Hình được lấy từ trang https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/15458-biopsy-overview)
Vậy “bung u” là sự thật hay tin đồn?
Về mặt lý thuyết, hiện tượng ung thư lan rộng sau sinh thiết là có thể xảy ra, nhưng cực kỳ hiếm. Trường hợp này được gọi là “tumor seeding”, khi tế bào ung thư rơi ra trong quá trình sinh thiết và phát triển dọc theo đường kim. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy xác suất xảy ra rất thấp:
Một nghiên cứu năm 2008 cho thấy hiện tượng tumor seeding xảy ra chỉ trong 2,7% các ca sinh thiết ung thư gan.
Trong một nghiên cứu năm 2015, các nhà nghiên cứu tổng hợp các nghiên cứu trước đó và phát hiện tỷ lệ gieo tumor seeding theo đường kim là dưới 1%.
Một nghiên cứu năm 2019 theo dõi 42 bệnh nhân ung thư bàng quang đã thực hiện sinh thiết lõi kim. Sau 28 tháng theo dõi, không ghi nhận bất kỳ trường hợp gieo rắc khối u nào.
Một bài nghiên cứu tổng quan năm 2024 đánh giá các nghiên cứu về hiện tượng gieo rắc do sinh thiết kim ở ung thư vú. Kết quả cho thấy việc sinh thiết bằng kim không làm tăng nguy cơ tái phát, di căn hay ảnh hưởng đến tỷ lệ sống sót của bệnh nhân ung thư vú.
Đặc biệt, với kỹ thuật hiện đại và đội ngũ chuyên môn được đào tạo bài bản, sinh thiết hiện nay rất an toàn và được kiểm soát chặt chẽ, gần như không có nguy cơ gây lan rộng ung thư.
Tại sao sinh thiết vẫn là cần thiết và nên làm?
Sinh thiết không chỉ giúp xác định bệnh, mà còn giúp tránh điều trị sai. Trong nhiều trường hợp, nếu không thực hiện phương pháo này, bác sĩ không thể biết đó là ung thư hay một khối u lành, từ đó có thể dẫn đến chẩn đoán nhầm và điều trị quá mức hoặc thiếu hiệu quả.Bác sĩ cũng sẽ cân nhắc kỹ khi sinh thiết các loại u có nguy cơ cao như sarcoma hay ung thư thận, những trường hợp rất hiếm gặp và cần kế hoạch đặc biệt. Với đại đa số trường hợp ung thư phổ biến như vú, phổi, dạ dày, tuyến giáp… thì sinh thiết là thủ thuật tiêu chuẩn và an toàn.
Kết luận: Đừng để tin đồn cản trở cơ hội sống
Cho đến nay, không có bằng chứng khoa học nào cho thấy sinh thiết gây “bung u” hay làm ung thư lan rộng như những gì lan truyền trên mạng. Ngược lại, sinh thiết là công cụ không thể thiếu để chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả.Nếu bác sĩ chỉ định phương pháp này, đừng quá lo lắng hay trì hoãn. Hãy thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, nơi có chuyên môn và kỹ thuật đảm bảo an toàn. Đồng thời, bạn có thể duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ, vận động nhẹ để hỗ trợ hệ miễn dịch và hồi phục tốt hơn sau thủ thuật.Trong cuộc chiến với ung thư, chẩn đoán đúng là bước đầu tiên để giành chiến thắng. Đừng để những thông tin thiếu kiểm chứng làm bạn đánh mất cơ hội sống.
Đọc thêm:
Silva MA, Hegab B, Hyde C, Guo B, Buckels JA, Mirza DF. Needle track seeding following biopsy of liver lesions in the diagnosis of hepatocellular cancer: a systematic review and meta-analysis. Gut. 2008 Nov;57(11):1592-6.
Volanis D, Neal DE, Warren AY, Gnanapragasam VJ. Incidence of needle-tract seeding following prostate biopsy for suspected cancer: a review of the literature. BJU Int. 2015 May;115(5):698-704.
Joseph JP, Potretzke TA, Packiam V, Sharma V, Toussi A, Miest TS, Juvet T, Boorjian SA, Thompson RH, Welle CL, Atwell TD, Leibovich BC, Tollefson MK, Potretzke AM. Percutaneous Image-guided Core Needle Biopsy for Upper Tract Urothelial Carcinoma. Urology. 2020 Jan;135:95-100.
Holmes DR. Reducing the Risk of Needle Tract Seeding or Tumor Cell Dissemination during Needle Biopsy Procedures. Cancers (Basel). 2024 Jan 11;16(2):317.
