Bạn có biết ung thư hiện có hơn 100 loại?
Khi nhắc tới ung thư, chúng ta thường được nghe những loại như là ung thư phổi, ung thư não… Đó là khi chúng ta dùng cách phân loại theo cơ quan hay vị trí mà khối u được hình thành, ví dụ: ung thư phổi khởi phát từ các tế bào ở phổi, ung thư não khởi phát từ các tế bào ở não.
Ngoài ra, ung thư cũng được phân loại theo loại tế bào khởi phát, ví dụ như ung thư biểu mô, ung thư mô liên kết.
Vì cách phân loại theo cơ quan/vị trí khởi phát đã đủ trực quan và dễ hiểu, nên dưới đây, chúng tôi chỉ nói về cách phân loại ung thư theo loại tế bào khởi phát.
Ung thư biểu mô (Carcinoma)
Ung thư biểu mô là dạng ung thư phổ biến nhất, khối u được hình thành từ các tế bào biểu mô. Biểu mô là các tế bào bao phủ bề mặt cơ quan bên trong và ngoài cơ thể, ví dụ như các tế bào túi khí trong phổi, tế bào trong lót mặt trong khoang miệng, xoang mũi, tử cung. Có rất nhiều dạng tế bào biểu mô, chúng thường có dạng hình trụ khi quan sát dưới kính hiển vi.
Mỗi loại ung thư biểu mô khởi phát từ các loại tế bào biểu mô khác nhau lại có các tên khác nhau:
Ung thư biểu mô tuyến (Adenocarcinoma) là ung thư hình thành từ các tế bào biểu mô sản xuất dịch hay chất nhày. Các mô được tạo thành từ loại tế bào này được gọi là mô tuyến. Hầu hết các loại ung thư như vú, đại trực tràng, tuyến tiền liệt là ung thư biểu mô tuyến.
Ung thư biểu mô tế bào đáy (Basal cell carcinoma) là loại ung thư khởi phát từ lớp đáy của biểu bì.
Ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous cell carcinoma) là ung thư hình thành từ tế bào vảy. Tế bào vảy phổ biến nhất là các tế bào biểu mô nằm ngay dưới lớp da. Tế bào vảy cũng lót ở bề mặt trong các cơ quan khác như dạ dày, ruột, phổi, bàng quan, thận.
Ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp (Transitional cell carcinoma) là một dạng ung thư tế bào biểu mô. Biểu mô tế bào chuyển tiếp được tạo thành từ nhiều lớp tế bào biểu mô, các lớp tế bào này có thể có kích thước lớn hơn hoặc nhỏ hơn so với lớp tế bào biểu bì. Một số loại ung thư ở bàng quan, tử cung, thận là ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp.
Ung thư mô liên kết (Sacroma)
Ung thư mô liên kết là các ung thư được hình thành trong xương và mô mềm, bao gồm cơ, tế bào mỡ, mạch máu, mạch lympho và mô tế bào sợi (như gân, dây chằng).
Ung thư mô liên kết xương là loại ung thư xương phổ biến nhất. Ung thư mô liên kết mềm phổ biến nhất là ung thư cơ, ung thư mô mỡ…
Ung thư máu (Leukemia)
Ung thư bắt nguồn từ mô tạo máu của tủy xương được gọi là ung thư máu. Các loại ung thư này không hình thành khối u rắn. Thay vào đó, một lượng lớn tế bào bạch cầu bất thường hình thành trong máu và tủy xương, lấn áp số lượng tế bào máu bình thường. Hậu quả là gây giảm khả năng miễn dịch, thiếu máu và dễ chảy máu.
Ung thư máu có 4 loại phổ biến, được phân nhóm dựa trên tốc độ phát triển bệnh (cấp tính hoặc mãn tính) và bắt nguồn từ loại tế bào máu nào (dòng lympho hay dòng tủy). Trong đó bạch cầu là những loại phổ biến nhất của các tế bào máu để trở thành ung thư. Nhưng hồng cầu (các tế bào mang oxy từ phổi đến các phần còn lại của cơ thể) và tiểu cầu (tế bào làm đông máu) cũng có thể trở thành ung thư.
Ung thư bạch huyết (Lymphoma)
Lymphoma là ung thư của hệ bạch huyết. Hệ thống bạch huyết là một mạng lưới phức tạp của ống (mạch bạch huyết), các tuyến (hạch bạch huyết) và các cơ quan khác như lá lách và tuyến ức. Các hạch bạch huyết được tìm thấy ở cổ, nách, háng, ngực, bụng và xương chậu. Các mạch và hạch bạch huyết chứa một chất lỏng gọi là bạch huyết, và các loại tế bào đặc biệt gọi là các tế bào lympho, giúp chúng ta chống lại nhiễm trùng. Lymphoma phát triển khi một số tế bào lympho phát triển mất kiểm soát. Những tế bào bất thường có thể bắt nguồn từ trong các hạch bạch huyết, trong tủy xương hoặc trong lá lách, và đôi khi ở những nơi khác trong cơ thể.
Đa u tủy xương (Multiple myeloma)
Đa u tủy xương là ung thư khởi phát từ tương bào (plasma cells), một dạng tế bào miễn dịch. Các tương bào phát triển bất thường, gọi là các tế bào myeloma, trong tủy xương và hình thành các khối u trong xương ở khắp cơ thể. Loại ung thư này còn có tên khác là myeloma tương bào hoặc bệnh Kahler.
Ung thư sắc tố bào (Melanoma)
Ung thư sắc tố bào là ung thư bắt nguồn từ các tế bào sản xuất sắc tố melanin, loại sắc tố làm nên màu da của chúng ta. Hầu hếu các ung thư sắc tố bào hình thành trên da nhưng cũng có trường hợp hình thành ở các mô sắc tố khác ví dụ như mắt.
Mời xem thêm:
Áp dụng quy luật ABCDE để phát hiện sớm ung thư hắc tố
Phân biệt ung thư da tế bào hắc tố (melanôm) và nốt ruồi
U não và tủy sống
Có nhiều loại khối u não và tủy sống khác nhau. Những loại khối u này được đặt tên dựa trên loại tế bào nào và nơi nào trong hệ thống thần kinh trung ương mà khối u bắt nguồn. Các loại khối u não có thể là lành tính (không phải ung thư) hoặc ác tính (ung thư).
Các loại khối u khác
U tế bào sinh dục
U tế bào sinh dục là một loại khối u bắt nguồn từ những tế bào sinh ra tinh trùng hoặc trứng. Những khối u này có thể xuất hiện hầu như bất cứ nơi nào trong cơ thể, và có thể là lành tính hay ác tính.
U nội tiết thần kinh
U nội tiết thần kinh tạo thành từ các tế bào sản sinh nội tiết tố vào máu để đáp ứng lại các tín hiệu từ hệ thần kinh. Những khối u này gây ra việc tăng lượng nội tiết tố vượt mức bình thường, từ đó có thể dẫn đến nhiều triệu chứng khác nhau. Các khối u nội tiết thần kinh có thể là lành tính hay ác tính.
U carcinoid
U carcinoid là một loại khối u nội tiết thần kinh, phát triển chậm và thường được tìm thấy trong hệ tiêu hóa (thường xuyên nhất trong trực tràng và ruột non). U carcinoid có thể lan đến gan hoặc các mạng lưới khác trong cơ thể, và chúng có thể tiết ra các chất như serotonin hoặc prostaglandin, gây hội chứng carcinoid.
Chịu trách nhiệm thông tin: Huỳnh Khánh Linh.
Cố vấn Khoa học: TS Nguyễn Hồng Vũ.
Cố vấn Y học: TS BS Vũ Minh Đức.
Kiểm tra Y học, Khoa học lần cuối: 23/05/2016
Chỉnh sửa Y học, Khoa học lần cuối: 23/05/2016
Tài liệu tham khảo
Viện Ung thư Quốc Gia Mỹ (National Cancer Institute), What is cancer? [cited 2016 February 7th]; Available from: http://www.cancer.gov/about-cancer/what-is-cancer
Viện Ung thư Quốc Gia Mỹ (National Cancer Institue), Leukemia—Patient Version [cited 2016 February 7th]; Available from: http://www.cancer.gov/types/leukemia
Dịch vụ Y tế Quốc gia, Vương quốc Anh (National Health Service), Leukaemia and lymphoma –
what’s the difference? [cited 2016 February 7th]; Available from: http://www.nhs.uk/ipgmedia/national/Lymphoma%20Association/Assets/Leukaemiaandlymphoma-thedifference.pdf
