Nổi hạch là một biểu hiện thường gặp của nhiễm trùng ví dụ như hạch cổ hay hạch dưới hàm thường to khi bạn bị đau họng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nổi hạch có thể là một dấu hiệu cảnh báo ung thư.
Hạch là gì?
Hạch (hạch lymphô) là một cấu trúc có kích thước nhỏ, hình hạt đậu, có chức năng tham gia vào quá trình bắt giữ và tiêu diệt virus, vi trùng hoặc các tế bào lạ. Nổi hạch là một biểu hiện thường gặp của nhiễm trùng ví dụ như hạch cổ hay hạch dưới hàm thường to khi bạn bị đau họng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nổi hạch có thể là một dấu hiệu cảnh báo ung thư do các tế bào ung thư từ nơi khác di căn đến hạch, hoặc ít thấy hơn là ung thư xuất hiện nguyên phát tại hạch (còn gọi là ung thư hạch, lymphôm hay lymphoma).
Hệ thống mạch bạch huyết (Nguồn: Internet)
Làm thế nào ung thư có thể di căn đến hạch?
Bên cạnh hệ tuần hoàn động – tĩnh mạch, cơ thể còn có hệ bạch huyết bao gồm mạch bạch huyết và các hạch hoạt động như là một phần của hệ miễn dịch, nhận và tiêu diệt các tế bào lạ xâm nhập vào cơ thể.
Các tế bào ung thư có thể phá vỡ màng đáy và vào trong máu đến các cơ quan khác, hoặc vào trong hệ bạch huyết lan truyền tới hạch. Hạch sẽ cố gắng hết sức để tiêu diệt các tế bào lạ này, không cho chúng lan tràn đi nơi khác. Tuy nhiên, một hoặc một vài tế bào ung thư thoát khỏi sự tấn công của hạch, bắt đầu phát triển và tạo nên những khối u mới tại hạch và khiến hạch to lên.
Ngoài ra, các tế bào ung thư cũng có thể xuất hiện và phát triển nguyên phát tại hạch, gọi là lymphoma với triệu chứng thường gặp nhất là phì đại hạch.
Ung thư di căn qua mạch bạch huyết (Nguồn: Internet)
Nổi hạch – làm sao biết ác hay lành?
Nổi hạch thường là do nhiễm trùng. Tính chất hạch thường là ranh giới rõ ràng với xung quanh, di động được, chỉ một vài hạch liên quan đến vùng cơ thể nhiễm trùng (ví dụ như: nhiễm trùng hầu họng thường xuất hiện hạch cổ), đỏ, đau, nóng vùng hạch nổi. Tùy theo nguyên nhân và vị trí nhiễm trùng mà bạn có thể có các triệu chứng kèm theo như sổ mũi, đau họng, sốt, đổ mồ hôi đêm.
Các hạch thường trở về bình thường nếu nguyên nhân (ví dụ như nhiễm trùng) được giải quyết. Bạn nên đến gặp bác sĩ khi cảm thấy lo lắng về tình trạng của mình hoặc khi bạn bị nổi hạch và:
- Không có nguyên nhân nào rõ ràng gây ra tình trạng đó
- Tiếp tục to lên hoặc không biến mất trong từ 2-4 tuần.
- Hạch có tính chất cứng hoặc chắc hoặc không di động khi bạn sờ vào chúng.
- Đi kèm với các triệu chứng như sốt dai dẳng, đổ mồ hôi đêm, sụt cân không rõ nguyên nhân.
Hãy đến bệnh viện ngay nếu bạn nổi hạch kèm khó thở hay khó nuốt.
Để khẳng định nổi hạch có phải do ung thư hay không, câu trả lời là sinh thiết. Tuy nhiên, đây là loại thủ thuật gây đau đớn cho bệnh nhân và tồn tại các biến chứng, và vì nguyên nhân thường gặp nhất của nổi hạch là nhiễm trùng, nên sinh thiết thường không được chỉ định trong phần lớn các trường hợp nổi hạch.
Khi bạn đến khám bệnh, các bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử và tiến hành khám hạch cũng như khám tổng quát để dự đoán nguyên nhân gây nổi hạch. Nếu nghi ngờ ác tính, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết hạch. Có thể lấy nhiều hoặc một hạch, toàn bộ hạch, hoặc chỉ lấy một phần của hạch để gửi mẫu cho phòng giải phẫu bệnh nhằm xác định bản chất tế bào và mô học của hạch được sinh thiết.
Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh học để tìm u nguyên phát, hoặc các hạch to khác ở sâu trong cơ thể.
Nếu phát hiện hạch là ung thư thì liệu có chữa được không?
Việc phát hiện tế bào ung thư ở hạch làm việc điều trị trở nên khó khăn hơn, và tập trung vào tìm và điều trị ổ ung thư nguyên phát. Tiên lượng điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí, tính chất, khối u nguyên phát, tổng trạng, có di căn đến các cơ quan khác hay không.
Nhiều tế bào ung thư ở trong hạch có thể gợi ý ung thư đang phát triển nhanh chóng hoặc có thể di căn đến cơ quan khác. Trong trường hợp chỉ phát hiện các hạch gần ổ nguyên phát, việc loại bỏ khối u nguyên phát và nạo hạch cạnh ổ có thể loại bỏ toàn bộ ung thư.
Sau khi hạch được loại bỏ, các mạch bạch huyết kề cận không thể dẫn lưu dịch thông qua hạch nữa, vì vậy gây ra phù bạch huyết. Đây là một vấn đề lâu dài sau loại bỏ hạch.
Lời kết
Nổi hạch là một dấu hiệu thường gặp, nguyên nhân thường do nhiễm trùng. Tuy nhiên, hãy để ý đến tính chất hạch và các dấu hiệu khác của cơ thể để phát hiện kịp thời ung thư. Nếu phát hiện ung thư, hãy thảo luận với bác sĩ để hiểu rõ về tình trạng và tiên lượng bệnh.
Tài liệu tham khảo
https://www.cancer.org/cancer/cancer-basics/lymph-nodes-and-cancer.html
[2] Swollen Nodes – Topic Review
http://www.webmd.com/a-to-z-guides/tc/swollen-lymph-nodes-topic-overview#1
[3] Swollen lymph nodes
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/swollen-lymph-nodes/symptoms-causes/dxc-20258981
[4] Lymphôm – Ung bướu học 2011 – Đại học y khoa Phạm Ngọc Thạch
