1. Gan nhiễm mỡ là gì?
Chúng ta biết rằng gan giữ vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa và thải loại các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Bệnh gan nhiễm mỡ là một rối loạn trao đổi chất mắc phải, dẫn đến tình trạng tình trạng tích lũy nhiều triglycerid trong tế bào gan. Triglyceride là một dạng chất béo mà cơ thể chúng ta vẫn tiêu thụ mỗi ngày. Triglyceride cũng là một trong những thành phần chủ yếu của mỡ động vật, thực vật. Về mặt lý thuyết, gan nhiễm mỡ được xác định khi lượng mỡ tích tụ trong gan lớn hơn 5% trọng lượng của lá gan [1].2. Phân loại gan nhiễm mỡ như thế nào?
Dựa vào nguyên nhân dẫn tới tình trạng gan nhiễm mỡ, người ta chia gan nhiễm mỡ thành hai nhóm là: Gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu. Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (Alcoholic fatty liver disease, AFLD) gặp với tỉ lệ thấp hơn, cơ chế bệnh sinh dựa trên quá trình thủy phân lipid khi bệnh nhân uống nhiều rượu. Trong khi đó, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease, NAFLD) lại phổ biến hơn, là kết quả của sự tích tụ tế bào mỡ trong gan ở những người uống ít hoặc không uống rượu. Có khoảng 25% bệnh nhân bị NAFLD sẽ mắc bệnh VIÊM gan nhiễm mỡ không do rượu (Non-Alcoholic SteatoHepatitis, NASH) – đây là một tình trạng gây nên nhiều hậu quả nặng nề . Không phải tất cả mọi người bị gan nhiễm mỡ là sẽ bị viêm gan nhiễm mỡ, cơ chế tại sao không vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, người ta thấy rằng nếu gan nhiễm mỡ kèm theo một số yếu tố sau đây sẽ làm tăng nguy cơ bị viêm gan :- BMI ≥ 30 (*)
- Bị bệnh đái tháo đường type 2
- Rối loạn lipid máu (tăng chỉ số Triglyceride, LDL-C trong máu)
- Mắc những hội chứng rối loạn trao đổi chất
3. Biểu hiện của gan nhiễm mỡ?
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu không gây ra những triệu chứng đặc hiệu, mặc dù thực sự kích thước gan có thể lớn hơn so với bình thường. Một số bệnh nhân bị NAFLD sẽ có men gan cao. Siêu âm bụng hoặc chụp cộng hưởng từ có thể cho thấy hình ảnh gan nhiễm mỡ. Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu phản ánh tình trạng tế bào gan đang bị phá hủy, lâu dần sẽ dẫn đến xơ gan và một số trường hợp sẽ mắc ung thư gan. Khi đó, bệnh nhân có thể có các triệu chứng của suy tế bào gan như: Vàng da, vàng, mệt mỏi, ăn uống kém…4. Mối liên quan giữa gan nhiễm mỡ và ung thư [2]
Một nghiên cứu ở Hàn Quốc đăng trên tạp chí Journal of hepatology ghi nhận: Bệnh lý gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) làm tăng nguy cơ mắc ung thư tế bào gan, ung thư đại trực tràng ở nam giới và ung thư vú ở nữ giới so với những người không có gan nhiễm mỡ. Cụ thể sau khi theo dõi trên 25.000 người, trong thời gian 7.5 năm, các nhà nghiên cứu ghi nhận: Nguy cơ mắc ung thư gan cao gấp 16,73 lần, ung thư đại trực tràng cao gấp 2 lần, ung thư vú cao gấp 1,92 lần khi so sánh người mắc gan nhiễm mỡ với người không mắc gan nhiễm mỡ.5. Làm thế nào để có thể làm giảm nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ [3]
Chưa có một loại thuốc nào được khuyến cáo để ngăn ngừa hoặc phục hồi tình trạng gan nhiễm mỡ. Một lối sống lành mạnh có thể làm giảm nguy cơ ung thư nói chung, cũng như giảm nguy cơ các bệnh lý chuyển hóa khác trong đó có gan nhiễm mỡ:- Duy trì cân nặng hợp lý, nếu bạn đang thừa cân hãy lên kế hoạch giảm cân. Tuy nhiên, bạn cần giảm cân từ từ, lời khuyên của bác sĩ là giảm không quá 1,6kg/tuần.
- Thực đơn nhiều rau củ quả, nếu bạn có một đĩa thức ăn thì ½ đĩa nên là rau, củ, trái cây, ¼ đĩa còn lại là đạm và ¼ đĩa còn lại là tinh bột.
- Thường xuyên vận động cơ thể : đặt mục tiêu cho bản thân ít nhất 150 phút tập thể dục với cường độ trung bình hoặc 75 phút tập thể dục cường độ cao mỗi tuần.