Các nghiên cứu mớiMột Vaccine chống ung thư mới ra đời với nhiều hứa hẹn

Một Vaccine chống ung thư mới ra đời với nhiều hứa hẹn

Mấy hôm nay báo chí có đưa nhiều tin tức với nội dung “Mỹ đã nghiên cứu, bào chế thành công vaccine chống ung thư!”. Loại vaccine chống ung thư này được miêu tả như một loại thần dược mới “Chỉ một mũi tiêm đã có thể khiến tất cả các tế bào ung thư trên cơ thể biến mất – đó không chỉ là ước mơ của những bệnh nhân ung thư và thân nhân họ mà cũng là của cả nhân loại.” Nội dung của các thông tin trên là từ bài báo khoa học đình đám hồi đầu năm nay trên tạp chí danh giá Science Translational Medicine của nhóm Giáo Sư Levy ở trường Đại Học Stanford, California. Mấy hôm nay Ruy Băng Tím cũng nhận được khá nhiều thắc mắc của các bạn là bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân về loại “vaccine chống ung thư” này. Do vậy bài viết hôm sẽ phân tích công trình nghiên cứu này để các bạn hiểu cặn kẽ hơn. Trước tiên có mấy điểm sau nên được làm rõ:
  • Đây là phương pháp điều trị ung thư không phải bằng hóa trị, cũng không phải bằng xạ trị mà bằng “kích hoạt hệ miễn dịch trong cơ thể”.
  • Từ “Vaccine” được hiểu như là một liều thuốc được đưa vào cơ thể để đẩy mạnh hệ miễn dịch trong cơ thể người bệnh và “vaccine chống ung thư” này không được làm ra để dùng cho người không bị ung thư. Tránh hiểu lầm với các kiểu vaccine uốn ván, thủy đậu mà chúng ta được chích lúc khỏe mạnh để phòng bệnh.
Mục tiêu chính của phương pháp miễn dịch trị liệu là làm sao cho tế bào miễn dịch (đặc biệt là tế bào T) nhận biết được tế bào ung thư và tiêu diệt chúng. Trong bài viết Nguồn gốc ung thư và vai trò của miễn dịch đã mô tả về nguồn gốc của ung thư là từ các đột biến ngẫu nhiên trong quá trình sống và vai trò quan trọng của hệ thống miễn dịch trong việc loại bỏ các tế bào có nhiều đột biến và thay đổi bất thường. Tuy nhiên thỉnh thoảng hệ miễn dịch của chúng ta vẫn thất bại trong việc tiêu diệt tế bào ung thư và các nhà khoa học trong lĩnh vực này đang tìm tòi nghiên cứu rõ hơn các cơ chế này để cải thiện nó, kích hoạt lại nó nhằm mục đích sử dụng miễn dịch như một trong những phương pháp điều trị ung thư đầy hứa hẹn.

1/ Vaccine chống ung thư này có thật là thần kỳ vậy không?

Câu trả lời là “có”. Vaccine này đã đem lại kết quả rất mỹ mãn trên nhiều loại mô hình ung thư của chuột như: lymphôm, ung thư ruột, ung thư da và ung thư vú. Tỉ lệ thành công của liệu pháp là gần như tuyệt đối! Sự thành công của phương pháp này không những đạt được trên những mô hình ung thư cơ bản như cấy tế bào ung thư dưới da mà còn cho thấy hiệu quả trên mô hình ung thư phức tạp hơn như sử dụng chuột đột biến gene để khối u tự kích thích hình thành. Hình 1: Mô hình ung thư trên chuột đột biến MMTV-PyMT. Đây là loại mô hình ung thư vú ác tính tự phát triển và gây nên di căn ở phổi. (Nguồn: bài báo khoa học Levy et al., 2018 Science Translational Medicine) Nhóm hình A: Dãy hình trên: các con chuột được làm đối chứng (điều trị bằng giả dược). Dãy hình dưới: các con chuột được điều trị bằng phương pháp miễn dịch trị liệu CpG & Kháng thể anti OX40 (anti OX40 antibody). Nhóm B: Số lượng các khối u di căn đến phổi của các con chuột trong nhóm giả dược (màu đen) và các các con chuột nhóm được điều trị (màu đỏ). Nhóm C: Tỉ lệ sống sót của các con chuột ở nhóm giả dược và nhóm được điều trị, quan sát trong 25 tuần.

2/ Vaccine này bao gồm những thành phần nào?

Vaccine này gồm có 2 thành phần chính:
  • Unmethylated CG–enriched oligodeoxynucleotide hay gọi tắt là CpG. Đây là một chất có khả năng gắn với thụ thể trong tế bào có tên là Toll-like receptor 9 (gọi tắt là TLR9). Việc gắn kết của chất CpG này lên thụ thể TLR9 sẽ đẩy mạnh sự hình thành một thụ thể khác tên là OX40 trên màng tế bào của tế bào miễn dịch T.
  • Kháng thể Anti-OX40 (anti OX40 antibody): Đây là kháng thể có khả năng gắn kết đặc hiệu với thụ thể OX40 trên màng tế bào T ở trên để kích thích tế bào T này biệt hóa thành tế bào chống ung thư.
 

Hình 2: Mô tả thụ quan OX40 thể hiện trên màng tế bào miễn dịch T và được gắn kết với kháng thể anti OX40 (Nguồn: https://blog.crownbio.com/)

 

3/ Phác đồ điều trị như thế nào?

Chích trực tiếp vào khối u tổng cộng 3 đợt và cách ngày. Liều lượng chích vào khối u là rất thấp so với các ứng dụng sử dụng các chất này trước đó do vậy không gây phản ứng phụ nào ảnh hưởng đến sức khỏe. Liều được sử dụng cho mỗi lần chích là 50 ug (microgram) đối với CpG và 4 ug đối với kháng thể anti OX40.

Hình 3: Phác đồ điều trị được sử dụng trong nghiên cứu trên chuột (Nguồn: bài báo khoa học Levy et al., 2018 Science Translational Medicine)

 

4/ Nguyên lý tác động của vaccine như thế nào?

Việc chích trực tiếp 2 thành phần trên trực tiếp vào một khối u bất kỳ trên cơ thể chuột đã giúp kích thích các tế bào miễn dịch trong khối u của chuột hoạt động. Các tế bào miễn dịch trong khối u này sẽ bắt đầu nhận biết tế bào ung thư và tiêu diệt chúng. Hơn nữa, các tế bào miễn dịch này còn tiếp tục lan rộng ảnh hưởng ra toàn cơ thể và tiêu diệt các tế bào ung thư di căn khác.

5/ Việc phát triển vaccine đang đi tới đâu?

Sau thành công mỹ mãn của nghiên cứu và được công bố trên tạp chí khoa học hàng đầu thì nghiên cứu đã được đưa vào thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 (mã số thử nghiệm là NCT03410901). Các bạn có thể sử dụng mã số thử nghiệm để tìm và xem thêm chi tiết cụ thể trên trang web https://clinicaltrials.gov Một số chi tiết nổi bật của thử nghiệm này như sau:
  • Kế hoạch của thử nghiệm này làm trên 15 bệnh nhân lymphôm (Low-Grade B-Cell Non-Hodgkin Lymphomas).
  • Kết hợp phương pháp miễn dịch trị liệu nói trên với xạ trị nhẹ tại chỗ (local low-dose radiation). Trong đó mục đích xạ trị nhẹ làm cho tế bào ung thư bị tổn thương để tế bào miễn dịch dễ nhận biết hơn.
  • Phác đồ điều trị:
    • Bệnh nhân được xạ trị vào ngày 1,2.
    • CpG (SD-101) được chích vào khối u vào ngày 2, 9, 16, 23, and 30.
    • Kháng thể anti-OX40 (BMS-986178) được truyền qua tĩnh mạch vào ngày 3, 30, 58, 86, 114 và 142.
  • Sau quá trình điều trị bệnh nhân sẽ được theo dõi mỗi 3-6 tháng trong vòng 18 tháng.
  • Thử nghiệm lâm sàng được ước tính sẽ hoàn thành vào ngày 9 tháng 10 năm 2020.

Kết luận

Với vai trò là những người đang nghiên cứu về ung thư thì chúng tôi đánh giá cao kết quả nghiên cứu này. Nó có thể là một bước tiến lớn trong việc sử dụng miễn dịch trị liệu trong điều trị ung thư. Nghiên cứu này nếu thành công sẽ hứa hẹn giảm chi phí điều trị, tăng sự an toàn và hiệu quả trong điều trị ung thư rất nhiều. Let’s HOPE.
Tài liệu tham khảo
  • Sagiv-Barfi I, Czerwinski DK, Levy S, Alam IS, Mayer AT, Gambhir SS, Levy R, 2018. Eradication of spontaneous malignancy by local immunotherapy. Sci Transl Med. 10(426) pii: eaan4488.
  • https://clinicaltrials.gov/
  • Tác giả và chuyên gia

    24 COMMENTS

    1. Cảm ơn anh về bài viết, đây là 1 tia hy vọng rất lớn cho bệnh nhân ung thư. Hơn thế nữa nếu mọi thứ thành công tốt đẹp thì sẽ giúp cho rất nhiều người có động lực sống nếu mắc phải căn bệnh này!

    2. Cám ơn tác giả đã giới thiệu và giải thích bài báo rất thú vị này. Tuy nhiên, nên chăng nên thay từ “thụ quang” thành “Thụ thể” (receptor). Thụ quang chỉ nên dùng khi nói về các photoreceptor trong quang hợp của cây xanh.

      Thanks

      • Cảm ơn bạn đã góp ý. Đúng là dùng “thụ thể” trong trường hợp này sẽ chính xác hơn. Tác giả đã chỉnh sửa lại “thụ quang” thành “thụ thể”.

    3. Kính gửi anh Vũ, rất cảm ơn anh vì bài chia sẻ rất hữu ích này. Nó đã mở ra cho em 1 hy vọng rất lớn. Em, 1 cô gái mới 33 tuổi, hiện là cán bộ ngân hàng, tất cả với em mới chỉ bắt đầu .Bé đầu 3.5 tuổi và em vừa sinh em bé thứ 2 đc 1.5 tháng thì phát hiện mình bị ulympho no hodgkin gd 3. Em rất khao khát sống và mong mỏi có cách nào được trải nghiệm hay đăng ký danh sách thử nghiệm thuốc sớm vì chờ thuốc về đến VN ko biết em có cơ hội nào không. Vậy anh có thể tư vấn giúp em không
      Rất mong hồi âm của anh
      Mail của em la haihaumercedes@gmail. Com

      • Mấy hôm nay mình nhận được rất nhiều tin nhắn (inbox) của các bạn khắp nơi hỏi là làm thế nào để có thể vào được thử nghiệm lâm sàng này vì các bạn đó hoặc người thân đang bị ung thư và không còn hy vọng… mình cũng đã trả lời khá nhiều nhưng nếu còn thiếu ai thì thông cảm mình nha!

        Do vậy, mình xin trả lời chung ở đây là:

        1/ Bạn có thể vô trực tiếp trang web của thử nghiệm lâm sàng (có trong bài viết), để kiểm tra xem bệnh ung thư của mình có giống với bệnh ung thư mà người ta đang thử nghiệm không ở phần “Eligibility Criteria” (điều kiện tuyển chọn).

        Phần này quan trọng vì, người ta thường sẽ không nhận các bệnh nhân mà “điều kiện tuyển chọn” đưa ra không giống. Vì đây thực chất vẫn là nghiên cứu và họ cần có kết quả tin cậy, sự biến đổi (variation) của kết quả thấp để đưa ra kết luận cuối cùng là thuốc đạt hay không.

        2/ Nếu bệnh tình trạng bệnh của bạn giống với các “điều kiện tuyển chọn” mà nhóm nghiên cứu đưa ra thì bạn nên nói chuyện trực tiếp với bác sĩ đang điều trị của mình để xin ý kiến và liên lạc nhóm nghiên cứu để hỏi thêm chi tiết, thủ tục tham gia (các thông tin này ở phần contact).

        3/ Nếu các bạn không ở Mỹ, các bạn có thể phải trả khá nhiều các khoản tiền khác vì không có bảo hiểm của nước sở tại. Ngoài ra, các bạn nên lượng sức mình khi di chuyển một đoạn đường dài trong giai đoạn cuối của bệnh ung thư nữa vì nó có thể có ảnh hưởng xấu cho bạn.

        Hy vọng ít thông tin này có thể giúp trả lời phần nào thắc mắc của các bạn.

        • Chào a vũ nguyễn a tư vấn giúp e với. E muốn thử nghiệm lâm sàng thì đăng kí như nào ạ?e bị k vòm họng ạ. Mong a giúp đỡ…

    4. Chào tiến sĩ Vũ ! Tôi rất cám ơn bài viết của TS đã giải thích rõ cho mọi người . Đây là một tin vui cho nhân loại ! Tôi bị bệnh viêm gan B , đang điều trị để duy trì sự ổn đinh của víu , hiện chưa có thuốc chữa khỏi bệnh này , bệnh này có thể biến chứng qua so gan , ung thư gan . Tôi xin hỏi TS là phương pháp trên có trị được ung thư gan không ? Xin cám ơn TS nhiều !

      • Chào bạn Hạnh,

        Nếu vaccine này thành công trên người thì đúng là một tin vui cho nhân loại. Như nội dung bài viết đã mô tả thì vaccine này hoạt động dựa trên việc kích thích hệ thống miễn dịch để nhận biết tế bào ung thư rồi sẽ tìm và tiêu diệt chúng. Với cơ chế này thì vaccine có thể ứng dụng trên hầu hết các loại ung thư. Trong nghiên cứu trên động vật thì đã thử nghiệm thành công trên 4 loại ung thư lymphôm, ung thư ruột, ung thư da và ung thư vú. Giờ đang làm thí nghiệm lâm sàng trên người loại ung thư low-Grade B-Cell Non-Hodgkin Lymphomas.

        Chúc bạn luôn khỏe và kiểm soát bệnh viêm gan B để không dẫn tới ung thư gan.

        Thân ái,

          • Chào em,

            Trước tiên anh xin đính chính lại thông tin trên là không phải chế tạo ra “protein sốc nhiệt” (Heat shock proteins, gọi tắt là HSP) mà là tạo ra loại “chất ngăn chặn protein sốc nhiệt” (Heat shock protein inhibitors). Các HSP thể hiện khá nhiều trong nhiều loại ung thư và hỗ trợ sự phát triển của chúng, do vậy ngăn chặn chức năng của các HSP có thể kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư. Hướng nghiên cứu này có nhiều triển vọng và đang được thực hiện bởi nhiều nhóm các nhà khoa học trên thế giới (không chỉ riêng ở Nga như tin đồn). Mặc dù đã và đang có nhiều thử nghiệm lâm sàng liên quan đến HSP nhưng cho đến này vẫn chưa có dược phẩm nào chính thức được đưa ra thị trường, có lẽ còn nhiều điểm cần phát triển thêm, tối ưu hóa để đem lại hiệu quả thực sự trên người bệnh.

            Em có thể xem thêm thông tin chi tiết hơn ở bài review dưới đây.

            https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5618627/

    5. Cam on TsVu da thong tin Cho Chung toi duoc biet loai Vaccine moi tri ung thu . Chung toi rat vui mung khong nhung Cho than nhan Chung toi va Cho toan The nhan loai. Khong biet da duoc ap dung Cho nguoi tai My Chua?vi than nhan cua Chung toi dang dieu tri ung thu dai Trang di can , lieu Thời Gian nay co duoc ap dung Cho loai vaccine nay khong? Tran trong Chao Ts Vu

      • Chào bạn,

        Loại vaccine trị ung thư này đang được thử nghiệm lâm sàng ở giai đoạn 1 tại Mỹ thôi, chưa được sử dụng rộng rãi ra bên ngoài. Trong giai đoạn này người ta chỉ thực hiện trên một số lượng người giới hạn (15 người) bị ung thư lymphôm (không có loại ung thư khác) để kiểm tra độ an toàn và hiệu quả của liệu pháp. Mình rất thông cảm với sự nóng vội của bạn khi có người nhà bị ung thư như vậy nhưng thực sự hiện nay không có cách nào sử dụng được vaccine này bên ngoài thử nghiệm lâm sàng đâu.

        Mong là thân nhân của bạn may mắn đáp ứng thuốc điều trị hiện nay để kéo dài sự sống!

        Thân ái,

    6. Em thấy hai công trình nghiên cứu về vacxin ung thư của hai nhà khoa học Mỹ và Nhật bản đã được nhận giải Nolbel y học năm 2018. Việc này có đẩy nhanh tiến độ sản xuất ra loại va xin này không? Xin trả lời giúp em!

    7. Anh Tiến Sĩ Vũ có thể viết thêm 1 bài riêng về liệu pháp T cell therapy mà anh nhắc đến phía trên không vậy? Cám ơn anh vì bài viết rất hay!

    8. Em rất cảm ơn bác sỹ về những chia sẻ này. Theo em tìm hiểu thì Việt Nam đã sử dụng thuốc này từ cuối năm 2017 nhưng chỉ dùng cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối. Và thuốc chỉ có tác dụng kéo dài hơn thời gian sống và nâng cao chất lượng cuộc sống. Xin cho em hỏi hai loại thuốc này có giống nhau không? Mẹ em bị ung thư tuyến ức di căn phổi và từ năm 2009 phát hiện u lành nay lại chuyển ác và di căn phổi. Em cần lắm sự chia sẻ của Bác sỹ vì em đang rất tuyệt vọng. Và theo bài viết trước thì đến năm 2020 hướng điều trị trên mới được xong thử nghiệm trên người ak. Em cứ nghĩ đó là công trình đoạt giải Nobel y học.

      • Chào em,

        Hiện nay anh không có thông tin gì về loại thuốc miễn dịch (tên thuốc, công ty sản xuất,…) mà Việt Nam đang sử dụng! Như trong phần 5 bài viết của anh thì hiện nay có một số loại thuốc dạng này được cho sử dụng trên thế giới. Trong đó một số thuốc cho thấy kết quả lâm sàng tốt trên loại ung thư nào đó thì người ta cấp phép đưa ra thị trường điều trị trên loại ung thư đó, chứ không phải là thần dược thích hợp trên tất cả các loại ung thư. Một số xét nghiệm cũng cần được làm để xem ung thư đó có thích hợp với thuốc đó hay không! Tình trạng kháng thuốc cũng như phản ứng phụ nguy hiểm cũng là những trở ngại trong việc dùng các loại thuốc này. Em nên trao đổi kỹ với BS điều trị của mẹ em trước khi sử dụng.

        Em có một chút hiểu lầm về bài viết trước về vaccine trị ung thư của Tiến Sĩ Lewis. Công trình của TS Lewis cũng là một phương pháp điều trị miễn dịch nhưng hai hướng điều trị này khác nhau.

        Chúc mẹ em may mắn trong điều trị bệnh ung thư!

    9. xin hỏi tiến sỹ Vũ. Ở địa phương em đang thử nghiệm tiêm vacsin trên . Vật nếu mình không có tê bào ung thư mình đi tiêm vacsin này có ảnh hưởng gì sau này không . cám ơn tiến sỹ

    LEAVE A REPLY

    Please enter your comment!
    Please enter your name here

    Nhận bảng tin từ chúng tôi

    LỰA CHỌN CỦA BIÊN TẬP VIÊN

    BÀI VIẾT MỚI NHẤT

    Có thể bạn quan tâm